Wystawa zdjęć fortyfikacji Twierdzy Brześć 1915-1918 w terespolskiej Prochowni - 29.10.2022. Relacja

 

     Dnia 29 października w terespolskiej Prochowni miało miejsce otwarcie wystawy Iwana Czajczyca - Twierdza Brześć Litewski na fotografiach z lat 1915-1918. Iwan Czajczyc jest historykiem i regionalistą z Brześcia, autorem licznych wystaw i projektów historycznych, książek i publikacji a także członkiem  zarządu Muzeum Historyczno-Pamięciowego „Dwór Niemcewiczów” (wieś Skoki, obwód brzeski, Republika Białoruś). Wystawa obejmuje 21 niepublikowanych dotąd zdjęć fortów przedmościa terespolskiego Twierdzy Brzeskiej m.in - fortu Błotków, Żuki, Lebiedziew, Terespol, Kobylany itp. 

GALERIA >>>

Relacja filmowa Biper TV >>>

Znaczenie twierdzy, wzniesionej na miejscu starych miast Brześć i Terespol w latach 30–40 XIX wieku, miało obejmować najkrótszą i coraz bardziej ruchliwą trasę z Europy w głąb Rosji. Ponadto służyła jako warownia dla wojsk rosyjskich – zarówno na wypadek wojny, jak i na wypadek ewentualnych powstań i niepokojów.

Niemal od pierwszych dni I wojny światowej jej uczestnikiem stała się twierdza i miasta Brześć Litewski i Terespol.

Plan mobilizacyjny twierdzy przewidywał podział obrony twierdzy na trzy przedmościa – przedmoście Kobryńskie znajdowało się między prawym brzegiem Bugu i Muchowca i składało się z dwóch sektorów: północnego i północno-wschodniego. Przedmoście obejmowało forty literowane od „A” do „M” włącznie. Przedmoście Wołyńskie rozciągało się od lewego brzegu Muchawca do prawego brzegu Bugu i obejmował forty „E”, „Ż”, „Z”. Przedmoście Terespolskie rozciągało się wzdłuż lewego brzegu Bugu i składało się z dwóch sektorów – południowo-zachodniego i zachodniego, w tym fortów „I” i „O”.

Główny etap prac nad ukończeniem i budową fortów oraz punktów umocnień trwał od lipca do października 1914 roku. Na początku października wszystkie forty, prochownie odcinkowe i koszary obronne były już prawie ukończone, prowadzono też prace przy wycinaniu zagajników i lasów na esplanadzie fortecznej oraz przygotowywano składy nafty dla umocnień i wiosek.

W sumie do czasu zakończenia wszystkich planowanych prac na pierwszej linii obrony twierdzy było 14 fortów, 5 koszar obronnych, 21 pośrednich warowni, czyli około 40 fortyfikacji stałych i półstałych, co w pełni odpowiadał statusowi Brześcia Litewskiego jako strategicznie ważnej twierdzy I klasy. Do końca 1914 roku zakończono prace budowlane na większości placów. Część prac, które nie zostały ukończone jesienią 1914 roku, została ukończona wiosną 1915 roku.

W sierpniu 1915 r. front zbliżył się do twierdzy i rozpoczęły się walki na przedmościu terespolskim. W nocy z 12 na 13 sierpnia, według starego stylu, do zniszczonej twierdzy i miasta Brześć Litewski wkroczyły wojska niemieckie i austro-węgierskie. Dzięki zdjęciom niemieckich fotografów dostaliśmy niepowtarzalną okazję zobaczenia niektórych ufortyfikowanych instalacji wojskowych. Faktem jest, że nie można ich było fotografować w okresie przedwojennym, ze względu iż ich tajność była na najwyższym poziomie. Wiele z tego, co uchwycili fotografowie, zostało później rozebranych lub zniszczonych. Niektóre fotografie przetrwały do ​​dnia dzisiejszego, inne odeszły na zawsze w zapomnienie.

Wystawa zagości na stałe w Prochowni Terespol, którą można zwiedzać codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od 9:00 do 13:00. 

Przemysław Wróblewski